සතර අභිනය
නර්තනයේ දී මෙන්ම නාට්‍යයේ දී කිසියම් තේමාවක් අදහසක් ඉදිරිපත් කිරීමට විවිධ වූ ශිල්ප ක්‍රම යොදා ගන්නා අතර, එහිදී සතර අභිනය අතිශයින්ම වැදගත් අංගයක් වේ. නර්තනයේ මෙන්ම නාට්‍යයේ ප්‍රකාශනාත්මක ගුණය ඉස්මතු කර දක්වනුයේ අභිනය යි. රසය හා භාවය ප්‍රකාශ කිරීමේ මාධ්‍ය අභිනය ලෙස හැඳින්විය හැක. මෙම අභිනය පිලිබඳ භාරතීය පඬිවරුන් විවිධ අදහස් ඉදිරිපත් කොට ඇත. මේ අතර භරත මුනිවරයා විසින් රචිත නාට්‍ය ශාස්ත්‍රය නම් කෘතියේ අභිනය පිළිබඳ ඉතාමත් වටිනා අර්ථ දැක්වීමක් සිදුකර තිබේ. එහිදී එතුමන් අභිනය යන්න අර්ථ දක්වා ඇත්තේ "ඉදිරියට ගෙන යාම" ලෙසයි. අභි යනු ඉදිරිය යන්නයි. නය යනු ගෙන යෑමයි. මෙහි දී බලන කල භරත මුනිවරයා විසින් අභිනය යන්න "ඉදිරියට ගෙන යෑම" ලෙස අර්ථ දක්වා තිබේ. මීට අමතරව ඉන්දියවේ නන්දිකේශ්වර පඬිවරයා විසින් රචිත අභිනය දර්පනය නම් කෘතියේ අභිනය මෙලෙස විග්‍රහ කොට දක්වයි. " රසය හා භාවය ඉදිරියට ගෙන යාම සඳහා සිදුකරනු ලබන චලනය අභිනය යි " ඒඅනුව පැහැදිලි වන්නේ අභිනය යනු රස භාව හා බැඳී ප්‍රකාශන ක්‍රමවේදයක් බවයි. නර්තනයක නාට්‍යයක මෙන් ම අප ගෙවන සාමාන්‍ය ජීවිතයේ දී ද විවිධාකාර වූ අත්දැකීම් ලෝකයාට ප්‍රකාශනය කිරීමෙහිලා මේ කියන්නා වූ අභිනය ඉතාමත් වැදගත් වේ.
භරත මුනිවරයාගේ නාට්‍ය ශාස්ත්‍රයේ 8 වන පරිච්ඡේදයේ සතර අභිනය පිළිබඳ සවිස්තර තොරතුරු දක්වා තිබේ. නන්දිකේශ්වර විසින් රචිත අභිනය දර්පනය කෘතියේ ශිව නමස්කාර ශ්ලෝකයක අභිනය පිළිබඳ මෙසේ විස්තර කරයි.
"ආංගිකම් බුවනම් යස්‍ය - වාචිකම් වාග්මයං
ආහාර්‍යං චන්ද තාරාදිතං - සාත්විකම් ශිවම්"
මේ අනුව සතර අභිනය නම්
1.ආංගික අභිනය
2.වාචික අභිනය
3.සාත්වික අභිනය
4.ආහාර්ය අභිනය
ආංගික අභිනය
ස්වකීය සංවේදනයන් ශරීරය මාධ්‍ය කොට ගෙන ප්‍රේක්ෂකයා වෙත ගෙන යා යන සන්නිවේදන ක්‍රමය ආංගික අභිනය යි. එසේනම් බුද්ධිය විසින් වටහා ගත්, තමා විසින් ගොඩනගන ලද යම් යම් සංකල්ප මෙන්ම අනුභූතීන්, පංචේන්ද්‍රයන් ඇසුරෙන් ලබාගන්නා ශරීරය මාධ්‍ය කොටගෙන දැක්වීම ආංගික අභිනය යි. ආංගික අභිනයෙර් දී අදහස් ප්‍රකාශනය සඳහා යොදා ගන්නා සමස්ථ ශරීරය ප්‍රධාන කොටස් තුනක් යටතේ බෙදා දැක්විය හැක. එනම්,
අංග
ප්‍රත්‍යාංග
උපාංග
අංග
මෙය හිස, අත්, පා, පපුව ඉඟටිය වශයෙන් කොටස් පහකින් යුක්ත වේ
ප්‍රත්‍යාංග
ප්‍රත්‍යාංග සඳහා උරහිස, වැලමිට, මැණික් කටුව, දණහිස, බඩ, කලවා, බෙල්ල, වළලු කර ආදිය අයත් වේ.
උපාංග
ශරීරයේ මෙකී එක් එක් අංගයන් තුළ පිහිටා ඇති උප කොටස් උපාංග යටතට ගැනේ. අභිනය දර්පනය උපාංගයන් 12ක් දක්වා තිබේ. එනම් ඇහිබැම, ඇස් බෝල, කම්මුල්, නාසය, හක්ක, දිව, දත්, යටිතොල, උඩු තොල සහ නිකට වශයෙනි.
මෙකි ඉන්ද්‍රියන් සමාලෝචනයෙන් අංග ප්‍රත්‍යාංග උපාංග මැනවින් හසුරවා අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ කාර්යය සාර්ථක නළුවෙකුට පමණක් කළ හැකි කර්තව්‍යයකි. දේශීය නර්තන සම්ප්‍රදායේ එන ශාන්තිකර්ම වල අන්තර්ගත නානුමුරය, වඩිගපටුන, අඹ විදමන, මරා ඉපැද්දීම, ආවැන්දුමේ දොගර ජිං ගජිං ගජිගත වට්ටම, මරුවාගේ පැමිණීම යනාදී පෙළපාලි මෙම ආංගික අභිනය ගැඹුරින් භාවිතා වන අවස්ථාය. ඊට අමතරව පහත රට ශාන්තිකර්ම සාහිත්‍යයේ රට යකුම ශාන්තිකර්මයේ එන නානුමුර යේ නානු සකස් කිරීම, නානු ගෑම, දියනෑම, සබන් ගා දත කට මැද ඇඟ ඉලීම ආදී පෙළපාලි රාශියක් ආංගික අභිනයෙන් යුතුව ඉදිරිපත් කෙරේ.
මෙම අවස්ථාවේ දී සමස්ත ශරීරයම රිද්මයානුකූලව චලනය කරමින් ප්‍රකාශනය මතුකරයි. නර්තනයේදී මෙන්ම නාට්‍ය කරණයේ දීද හැඟීම් ප්‍රකාශනයෙහි ලා ප්‍රධාන මාධ්‍යය වන්නේ ආංගික අභිනය යි. බටහිර බැලේ නර්තන කලාවේ දී සිරුරේ අංග ප්‍රත්‍යංග උපාංග රිද්මයානුකූලව චලනය කරමින් ප්‍රකාශනය මතුකරයි. ප්‍රාථමික මානවයාගේ ද ස්වකීය හැඟීම් අත්දැකීම් බෙදා ගැනීමෙහි ලා යිදා ගෙන ඇත්තේ ආංගික අභිනය බව ඉතිහාසය සාක්ෂි දරයි.
වාචික අභිනය
ආදි මානවයාගේ ප්‍රකාශන මාධ්‍යය වූයේ ආංගික අභිනය වූ නමුත් ක්‍රමයෙන් මිනිසා පරිණාමයට ලක් වීමත් සමඟ මිනිසා විසින්ම භාෂාව නිර්මාණය කරගත් අතර වචනය භාවිත කොට අදහස් ප්‍රකාශනය ආරම්භ විය. දෙබස, ගීතය, සන්න, සැහැලි, සංවාද, කට පැහැදි, ටීකා, මන්ත්‍ර ආදී සියල්ලම වාචික අභිනය ට අයත් වේ. මෙහිදී ප්‍රධාන වන්නේ ශබ්ද රසයයි. මුද්‍රානාට්‍ය හැර අනෙක් සියලුම නාට්‍ය ශෛලීන් හිදී වාචික අභිනය වැදගත් වේ.
ශාන්තිකර්ම වල දී භාවිත උපත් කවි, සන්න, යාදිනි, ශ්ලෝක, යකුන්ට කරන මන්ත්‍ර සහ දෙබස්, සිරසපාද කවි මෙන්ම සංවාද ආදිය සියල්ල වාචිකාභිනය ට අයත් වේ.
සාත්වික අභිනය
පෙර කී අභිනයන්ගෙන් මතුකරන අර්ථය තුළ රැඳී ජීවමය ගුණය සජීවීකරණය කරනුයේ සාත්වික අභිනය යි.එනම් ආංගික හා වාචික යන අභිනයන් ට සජීවී ගුණයක් ආරෝපණය කිරීම සාත්වික අභිනයේ දී සිදුවේ. මනස තුළ හටගන්නා මනෝභාවය මුහුණෙන් හා ශරීරයෙන් නිරූපණය කර දක්වන්නේ සාත්වික අභිනය හරහා ය.භරතමුණිවරයා විසින් නාට්‍ය ශාස්ත්‍රයේ සාත්වික භාව අටක් දක්වයි.
රසභාව ඉදිරිපත් කිරීමේදී සාත්වික අභිනය ගැඹුරින් භාවිතයට ගැනේ. භරත මුනිවරයා විසින් සාත්වික අභිනය යන්න අර්ථ දක්වා ඇත්තේ " සිත තුල හට ගන්නා මනෝභාවයන් හේතුකොට ප්‍රේක්ෂකයා හට යමක් ගෙන යා හැකි ද එය සාත්වික අභිනය ලෙස යි" දේශීය ශාන්තිකර්ම පද්ධතියේ එන නර්තන අවස්ථාවන් ලෙස ගැනෙන නානුමුරය, කපුයක් කංකාරිය, දරුනැලවිල්ල, මරු සන්නිය, වඩිගපටුන, යක්කම් පහ ආදී වූ පෙළපාලියෙන් හි මෙ කියන්නාවූ සාත්වික අභිනය ඉතාමත් සාර්ථක ලෙස භාවිත වේ. දේශීය මුද්‍රා නාට්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ සාත්වික අභිනය ගැඹුරින් භාවිත වූ නමුත් බටහිර මුද්‍රා නාට්‍යවල සාත්වික අභිනයට එතරම් අවධානයක් යොමු නො කර තිබෙන බව පෙනීමට තිබේ.
ආහාරය අභිනය
ආහාරය අභිනය යනු, අනුශාංගික කලා මාධ්‍යයන්ගේ එකතුවකි.ආංගික, වාචික, සාත්වික යන තෙවදෑරුම් අභිනයන්ගෙන් මතු කරන අර්ථය වඩා විශ්වසනීය භාවයට පත් කරන්නේ ආහාර්ය අභිනය යි. මෙහි දී රංග වස්ත්‍රාභරණ, වේශ නිරූපණය, රංග භාණ්ඩ, පසුතල නිර්මාණය, වේදිකා උපකරණ හා සැරසිලි, වේදිකා ආලෝකකරණය මෙන්ම පසුබිම් සංගීතය ද අයත් වේ. එමෙන්ම නර්තනයේ හෝ නාට්‍යයේ අර්ථ රසය උද්දීපනය කිරීමෙහි ලා අතිශය වැදගත් අංගයක් ලෙස ආහාරය අභිනය හැඳින්වීමට හැක. දේශීය නර්තන සම්ප්‍රදායේ භාවිත රංගවස්ත්‍රාභරණ, වෙස්මුහුණු, වේශ නිරූපණය, තොරණ් යහන්වී දී සැරසිලි, පූජා භාණ්ඩ, පිදේනි,විලක්කු පන්දම් දැල්වීම, පහන් දැල්වීම, දුම්මල ගැසීම, බෙර වාදනය, හක් ගෙඩි පිබීම, මෙන්ම වස් දඩු පිදීම ආදී සියල්ලම ආහාර්ය අභිනයට අයත් වේ. මීට අමතරව භාරතීය කථකලී නාට්‍ය සම්ප්‍රදායේ ආහාර්ය අභිනය ඉතාමත් ගැඹුරින් භාවිත වේ.
වර්තමානයේ දී නූතන වේදිකාවේ ඉදිරිපත් කරනු ලබන ප්‍රාසංගික නිර්මාණයන්හි මෙම සතර අභිනය ඉතාමත් ගැඹුරින් භාවිත කරනු ලබන බව පෙනීමට තිබේ.
